Brussels Gewest kiest ontwerp vereniging Atelier Kempe Thill–Kaderstudio voor eerste publieke woningbouwproject in Usquare.brussels

De minister-president van het Brussels Gewest, Rudi Vervoort, en de staatssecretaris van Huisvesting, Nawal Ben Hamou, maakten bekend dat de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij (BGHM) koos voor de tijdelijke vereniging onder leiding van architectenbureau Atelier Kempe Thill en Kaderstudio (volledige samenstelling van het team: zie hieronder) voor het ontwerp van het eerste publieke woningbouwproject van Usquare.brussels.

Dit project maakt deel uit van de reconversie van de voormalige Fritz Toussaintkazerne in Elsene, die wordt gecoördineerd door de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting (MSI). Het bestaat uit de ingrijpende renovatie van drie bestaande gebouwen en een bijgebouw tot 32 sociale huurwoningen. Dit complex op de hoek van de Fritz Toussaintstraat en de Kroonlaan wordt het ‘Clos des Mariés’ genoemd, omdat het oorspronkelijk was ontworpen voor de huisvesting van getrouwde rijkswachters. Een deel ervan stond leeg en een ander deel werd gebruikt voor de kantoren van de Scheepvaartpolitie. Dit geheel van erfgoedkundig belang kan dus zijn eerste bestemming als woonruimte weer waarmaken. Het project wordt gerealiseerd voor de openbare huisvestingsmaatschappij BinHôme, die het projecteigenaarschap overdraagt aan de BGHM.

Minister-president van het Brussels Gewest Rudi Vervoort: “Ik ben verheugd over deze stap naar de concretisering van de eerste publieke woningbouwoperatie in Usquare.brussels. De gewestregering heeft beslist dat alle gezinswoningen die de reconversie van de voormalige Fritz Toussaintkazerne oplevert publiek zullen zijn. De bouw van sociale woningen door de BGHM voor BinHôme biedt de mogelijkheid om de vraag naar huisvesting van de Brusselaars te vervullen en zal ook bijdragen aan de diversiteit in deze open en dynamische, stedelijke en gezellige, universitaire en internationale, duurzame en innovatieve wijk die de MSI hier in opdracht ontwikkelt. Dit project van de BGHM beantwoordt bovendien aan de doelstellingen van het gewest op het vlak van de restauratie van erfgoed en het toepassen van circulaire bouwprincipes, twee belangrijke krachtlijnen in de ontwikkeling van Usquare.brussels.”

Staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou: “De integratie van sociale woningen in het project Usquare.brussels is van groot belang als je weet dat Elsene momenteel het laagste aantal sociale woningen van het gewest heeft. Het renovatieproject van de oude gebouwen van het Clos des Mariés zal op termijn 32 nieuwe woningen opleveren voor gezinnen die op de wachtlijst staan voor een sociale woning. Dit project sluit ook aan op de noodzaak om in de dichtstbebouwde buurten van het gewest alle kansen te grijpen om bestaande gebouwen te herbestemmen tot publieke woningen, zodat er een voldoende aanbod is van betaalbare woningen voor gezinnen met een laag inkomen.”

Yves Lemmens, directeur-generaal van de BGHM: “Het winnende project van Atelier Kempe Thill – Kaderstudio slaagt erin de uitdagingen van kwaliteitsvolle woningen te verenigen met het streven naar karaktervolle plaatsen door de omgeving van het Clos des Mariès te sublimeren tot een triptiek van groene, intieme tuinen. De architecten stellen een nieuwe, moderne lezing van het Clos des Mariés voor met een verbindend principe en een herwaardering van het erfgoed. Zo faciliteren ze de integratie van het Clos in de bredere context van de kazernes. Het project legt de nadruk vooral op de mix van woningen, de mogelijkheid van ontmoeting en sociale cohesie, de integratie van biodiversiteit en zachte mobiliteit, met aandacht voor de circulariteit van de materialen. Met dit pilootproject schaart de BGHM zich met veel enthousiasme samen met het winnende team achter de dynamiek van circulaire en duurzame bouwprincipes, in samenwerking met Leefmilieu Brussel en andere actoren uit de circulaire sector. Het complex van 4 gebouwen rond 2 binnenpleinen biedt een uitzonderlijk kader voor deze 32 sociale woningen, waarvan het merendeel is bestemd voor grote gezinnen. Het project beantwoordt aan de nood van de toekomstige beheerder met een aanbod van woningen met 1 tot 6 slaapkamers. De BGHM wil de aanvraag voor de bouwvergunning indienen in zomer 2022 en de eerste huurders verwelkomen in 2025.”

Gilles Delforge, directeur van de MSI: “Dit project vormt een nieuwe ‘steen’ van het project Usquare.brussels, die zal bijdragen aan de mix van functies en het inclusieve karakter. Het sluit aan bij de universitaire voorzieningen die de VUB en ULB ontwikkelen met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), bij de toekomstige koopwoningen voor gezinnen die worden gebouwd door citydev.brussels en bij de toekomstige studentenwoningen, bij de buurtvoorzieningen en bij de openbare ruimte waarvan de MSI de realisatie in goede banen zal leiden. De samenwerking met de BGHM en BinHôme in het kader van de coördinatieopdracht van de MSI voor de gehele site van Usquare.brussels heeft geleid tot de keuze van een project dat optimaal beantwoordt aan de doelstellingen van het stadsproject voor de site. Het geselecteerde architecturale ontwerp verenigt respect voor het erfgoed met nieuwe vormen van wonen en leven. Bovendien hebben alle woningen beschikking over buitenruimte. Het kiest doelbewust voor het hergebruik van materialen. Het houdt rekening met de integratie binnen de bredere context van Usquare.brussels, maar behoudt de eigenheid van het Clos. Als ‘aanstuurder' van Usquare.brussels waakt de MSI vanuit haar rol als coördinator van grootschalige Brusselse stadsontwikkelingsprojecten over de goede samenwerking tussen alle betrokkenen en de goede integratie van alle onderdelen van de reconversie van de voormalige kazerne.”

De architecten van Atelier Kempe Thill en Kaderstudio benadrukken het volgende bij de beschrijving van project: “De stedenbouwkundige situatie van het stratenblok is heel interessant: het ligt op een strategische positie binnen de metropool aan een belangrijke verkeersas en heeft tegelijkertijd een naar binnen gekeerde inplanting, met een afgesloten groene ruimte, als een ‘hortus conclusus’ die doet denken aan oude kloostertuinen. Het woonproject is beschermd of zelfs geïsoleerd van het stadsleven, waardoor er een sfeer hangt die je zelden vindt in Brussel en die je zin geeft om er te wonen. Het is dus belangrijk om deze huiselijke ambiance en deze landelijke sfeer te onderstrepen, zodat een unieke plaats om te leven ontstaat. We stellen voor om de gemeenschappelijke en private open ruimtes sterk te vergroenen. De klim- en kruipplanten geven een totaal ander beeld aan de streng ogende kazerne. De aaneengesloten balkons over de volledige lengte van de gevel bieden de woningen een echte bijkomende ruimte om te leven. Het project streeft ook naar hoge normen op het vlak van duurzaamheid, met een minutieuze aandacht voor de kwaliteiten van de bestaande gebouwen en de integratie van circulaire bouwtechnieken. Het Clos des Mariés zal ook worden aangesloten op het toekomstig stadsverwarmingsnet dat wordt ontwikkeld voor de hele site van Usquare.brussels, zodat er geen fossiele brandstoffen meer nodig zijn. Het nieuwe ‘plantaardige’ thema van het project dat het globale beeld van het Clos bestrijkt en de circulaire methodologie van de ontwerpers bieden een duidelijk antwoord op de huidige en toekomstige noden van stadswoningen en op de milieuvraagstukken.”

• Atelier Kempe Thill en Kaderstudio zijn architectenbureaus in Rotterdam en in Sint-Jans-Molenbeek.
• Ze werken samen in het kader van dit project, met medewerking van de volgende specialisten: NEY & PARTNERS NV (bureau voor stabiliteitsstudies), Studie 10 (multidisciplinair ingenieursbureau voor energieprestaties en duurzaamheid), Collectif Latitude (landschapsarchitecten), Olivier Graeven (expertise in erfgoedrestauratie).