Josaphat

Het verenigen van stad en natuur: dat is het doel van de toekomstige gemengde en duurzame wijk die zich zal vestigen op het verlaten spoorwegterrein van het voormalige rangeerstation "Josaphat".

Dit uitgestrekte, verborgen en weinig bekende peervormige terrein wordt begrensd door de Leopold III-laan, de Gilisquetlaan en de Wahislaan, die het scheidt van het Josaphatpark waarmee het soms wordt verward. Aan de top van deze 24 hectare grote ruimte bevindt zich het Evere station, gelegen op het traject van de NMBS-lijnen S4, S5, S7 en S9. De spoorweg deelt het peervormig terrein in twee afgescheiden delen vandaag gescheiden zijn, maar die door de geplande voorzieningen zullen worden verbonden. Deze locatie op het toekomstige RER-netwerk, dat nu al 4 verbindingen per uur in beide richtingen biedt, is een van de belangrijkste troeven voor de ontwikkeling van de nieuwe duurzame wijk (snelle verbinding met de luchthaven, de Europese wijk en andere werkgelegenheidscentra).

Momenteel bestaat het terrein uit een braakliggend terrein dat zich aan beide zijden van de spoorlijn uitstrekt. Dit braakliggende terrein herbergt tegenwoordig een interessante biodiversiteit, het resultaat van de bodemsanering door de NMBS tussen 2012 en 2015. De laag steriel zand die het hele terrein bedekte, is bedekt met aarde en ingezaaid met een bloemenweide.

Ten oosten van het braakliggende terrein bevindt zich een actieve zone voor stedelijke industrieën, die eind 2023 door de MSI is overgedragen aan citydev.brussels. Het zuidoosten van het terrein herbergt de rugbyvelden van Kituro en de tennisvelden van Set Wahis.

De ontwikkelingsstappen voor de site:

• In 2006 kocht de MSI (toen MVV) het terrein van het Fonds voor Spoorweginfrastructuur (FIF). Het werd onderworpen aan een uitgebreide reflectie waarbij regionale en gemeentelijke actoren werden betrokken.
• Deze reflectie leidde tot de finalisering van een masterplan, goedgekeurd door de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in maart 2014. Dit masterplan werd vervolgens onderworpen aan talrijke technische studies, gecoördineerd door de MSI, om de eerste opties te verfijnen, valideren en verbeteren. Het plan werd ook onderworpen aan een milieueffectenrapport om de milieueffecten van de verstedelijking te verminderen.
• In december 2017 lanceerde de MSI, op verzoek van de regionale regering, samen met citydev.brussels, de SLRB en het Woningfonds een project voor een duurzame wijk, dat de eerste fase van de ontwikkeling van het terrein vormt. Dit project werd ontwikkeld via een bijzonder innovatieve procedure: een competitieve dialoog, die de verschillende concurrerende inschrijvers de mogelijkheid biedt om hun initiële ontwerpen gedurende de procedure te verbeteren en te preciseren. Het doel: de kwaliteit van het gekozen project aan het einde van de competitieve dialoog te maximaliseren.
• In mei 2019 leidde de gezamenlijke reflectie tot de goedkeuring door de regionale regering van een eerste ontwerp van het Richtplan van Aanleg (RPA), opgesteld door perspective.brussels. Na een openbaar onderzoek en consultatie van de instanties besloot de regionale regering het ontwerp van RPA te wijzigen om tegemoet te komen aan de geuite kritiek.
• Een tweede ontwerp van de gewijzigde RPA, genaamd RPA 1BIS, werd in juli 2021 door de regering aangenomen en opnieuw aan een openbaar onderzoek onderworpen en voorgelegd aan de instanties. Het project werd aangepast om rekening te houden met de geuite kritiek en wacht momenteel op goedkeuring door de regering.
• In april 2023 leidde de procedure van competitieve dialoog, vertrekkende van 6 verschillende voorstellen die aan vier rondes van dialoog en evaluatie werden onderworpen, tot de gunning van het project aan het Consortium EIFFAGE-AXA. Het geselecteerde project sluit perfect aan bij het oorspronkelijke motto van het verenigen van stad en natuur. Het beslaat iets meer dan 4 hectare en omvat 519 woningen verdeeld over 8 gebouwen, allemaal genesteld in bijna 1 hectare openbare groene ruimte. Het project werd gekozen vanwege de balans tussen grondoppervlak en gebouwhoogte, waardoor hoogwaardige openbare ruimtes worden aangeboden waar biodiversiteit een belangrijke zorg is. Bijvoorbeeld, 100% van de geplante soorten zijn inheemse soorten, waaronder honingplanten. De kwestie van koelte eilanden wordt ook aangepakt dankzij de grote oppervlakte volle grond, waterbeheer via de aanleg van vijvers en wetlands, boomaanplantingen en het gebruik van licht asfalt met een hoge albedo op de wegen.
• De mix van woningtypes maakt het mogelijk, terwijl een aanvaardbare dichtheid behouden blijft, om 54% publieke woningen te bouwen op grond die publiek blijft en 46% privéwoningen. Het project omvat ook buurtwinkels en ruimtes voor vrije beroepen, co-workingruimtes, enz.
• Op het gebied van mobiliteit is de nieuwe wijk "autovrij" behalve voor toegang tot de ondergrondse parkeergarage. De oplossing voor parkeren is innovatief: alle bewoners zullen het recht hebben om te parkeren in de garage zonder eigenaar te zijn van een vaste parkeerplaats, wat dankzij slim beheer parkeerplaatsen beschikbaar maakt voor buurtbewoners.

De projecten die parallel aan de procedure voor de ontwikkeling van het RPA worden gelanceerd, zoals de ontwikkeling van de eerste fase van vastgoedontwikkeling in het zuidwesten van het terrein (competitieve dialoog) en de aanleg van groene ruimtes en wegen, evenals de inrichting van het station Evere en de toegangen (Beliris), respecteren de laatste versie van het RPA-project, namelijk:

• Een significant deel van het braakliggende terrein behouden waar biodiversiteit zich sinds de bodemsanering in 2015 heeft ontwikkeld en ervoor zorgen dat de groene ruimtes verbonden zijn met de ecologische corridors rondom het terrein.
• Een totale oppervlakte van 13,05 hectare open ruimte in volle grond garanderen, waarvan 6,29 hectare een hoog niveau van biodiversiteit nastreeft.
• Ongeveer 1.194 woningen realiseren, verdeeld over twee woonkernen, een in de gemeente Schaarbeek in het zuidwesten van het terrein, de andere in de gemeente Evere, in het noorden van het terrein.
• Een groot openbaar park ontwikkelen dat toegankelijk is voor de bewoners van site en de omliggende wijken.
• Mobiliteitsalternatieven op het terrein ontwikkelen om het autogebruik en de negatieve impact op de omliggende wijken te verminderen.
• Naarmate de wijk zich ontwikkelt, alle benodigde voorzieningen realiseren om te voldoen aan de behoeften en verwachtingen van de toekomstige bewoners, maar ook van de huidige buurtbewoners, zoals scholen, kinderdagverblijven, sportfaciliteiten, culturele en recreatieve voorzieningen.
• De industriële zone uitrusten, moderniseren en herkwalificeren om er een economische wijk voor werkgelegenheid met een hoog gehalte aan milieu- en stedelijke waarden van te maken.

De Regio heeft Beliris de opdracht gegeven voor de aanleg van de openbare infrastructuur op het terrein. Dit omvat de aanleg van openbare ruimtes, zoals het Spoorpark dat het terrein van zuid naar noord doorkruist, het Biopark als ruimte voor het behoud van de bestaande biodiversiteit en de wegen. Het omvat ook de bouw van bruggen over de spoorlijn en de aanleg van toegangen tot de perrons van het station Evere. Ten slotte omvat het de aansluiting van het terrein, met de installatie van riolering en nutsvoorzieningen.

In maart 2021 wees Beliris de ontwerper van de werken aan, namelijk het multidisciplinaire team onder leiding van landschapsarchitect Michel Desvigne: MDP – Office – Bollinger & Grohmann – Arcadis – DUSS – E. Blom – Van Wetter.

Momenteel concentreert Beliris zich op de voorbereidende werkzaamheden en de installatie van de riolering in de stedelijke industriezone die onlangs is overgedragen aan citydev.brussels. Deze werkzaamheden zullen een significante milieuverbetering mogelijk maken, aangezien dit deel van het terrein dat in gebruik is, geen conform rioleringssysteem heeft.